PDS en vermoeidheid – oorzaken en tips

Heb jij het prikkelbare darm syndroom (PDS) met darmklachten of maagklachten en daarnaast last van vermoeidheid? Dit komt vaak samen voor. Misschien vind je het moeilijk om ’s ochtends je bed uit te komen, heb je weinig energie om te werken of leuke afspraken na te komen, en houdt je buik je ’s nachts wakker. Voor sommige mensen met PDS is vermoeidheid een dagelijkse uitdaging, terwijl anderen dit niet ervaren. PDS in combinatie met een burn-out komt ook regelmatig voor. In deze blog leg ik uit wat de oorzaken hiervan zijn, deel ik een succesverhaal en geef ik tips om je energie en darmgezondheid te verbeteren.

Wat is PDS?

Prikkelbare darm syndroom (PDS) is een aandoening waarbij je darmen sterk reageren op prikkels zoals voeding en stress. De symptomen kunnen variëren en bestaan uit:

• Terugkerende buikpijn, steken in de buik, darmkrampen of ongemak.
• Een opgeblazen gevoel, rommelende darmen of winderigheid.
• Misselijkheid, overmatig boeren en maagpijn.
• Diarree, verstopping, loze aandrang of een buikpijnaanval.

Herken jij je in bovenstaande klachten? Misschien heb je dan ook wel het prikkelbare darm syndroom. Ga hiervoor naar je huisarts of specialist om de diagnose te laten stellen.  

De connectie tussen PDS en vermoeidheid

Mensen met PDS die ook vermoeid zijn, merken vaak dat hun energie afneemt door hun spijsverteringsproblemen. Het hebben van darmklachten zoals een opgeblazen buik, constipatie of diarree kost het lichaam namelijk veel energie, waardoor je je uitgeput kunt voelen. Deze vermoeidheid kan worden veroorzaakt door verschillende factoren zoals stress, voeding of een verstoord slaappatroon, waar ik later meer over vertel. Misschien zit je ook continu in je hoofd door je darmklachten en maak je je zorgen over wat er mis kan gaan. Gedachten zoals:

• “Ik moet wel genoeg koffie drinken, anders kan ik niet naar de wc.”
• “Straks moet ik plotseling naar het toilet terwijl ik niet thuis ben en dan ben ik te laat.”
• “Ik weet niet wat ik moet eten om mijn darmklachten te verminderen.”
• “Als ik mij zo voel, kan ik niet naar mijn werk of die afspraak.”

Het constant bezig zijn met je klachten vraagt veel van je lichaam en geest. Dit piekeren zorgt ervoor dat je hoofd overuren maakt, wat je vermoeidheid alleen maar verergert.

De darmwand bij mensen met PDS

Onderzoek toont aan dat de darmwand van mensen met PDS anders is dan bij mensen zonder darmklachten. De darmwand van PDS-patiënten is vaak gevoeliger en minder goed in staat om bepaalde prikkels te filteren. Dit kan leiden tot een verhoogde doorlaatbaarheid van de darmwand, ook wel “leaky gut” genoemd. Hierdoor kunnen stoffen die normaal niet door de darmwand zouden komen, het immuunsysteem activeren. Dit proces kan ontstekingen en darmklachten veroorzaken, die vermoeidheid verergeren.

Oorzaken van vermoeidheid bij PDS

De vermoeidheid die je ervaart naast je PDS-klachten kan verschillende oorzaken hebben:

• Chronische stress: langdurige stress heeft een grote impact op zowel je darmen als je energieniveau. Stress activeert het zenuwstelsel en kan leiden tot verkramping van de darmen en verstoring van de spijsvertering, wat PDS-klachten verergert. Hierdoor wordt je lichaam extra belast en kan je energie afnemen. Wanneer stress zich opstapelt, kan dit zelfs leiden tot een burn-out, wat de darmen verder ontregelt en de vermoeidheid versterkt.
• Slaapproblemen: buikpijn of andere darmklachten kunnen je nachtrust aanzienlijk verstoren. Slecht slapen heeft directe gevolgen voor je energieniveau overdag. Zonder voldoende diepe slaap kan je lichaam niet goed herstellen, wat leidt tot vermoeidheid en een verminderde weerstand. Bovendien kan een verstoorde slaapcyclus de symptomen van PDS verder verergeren, waardoor je in een vicieuze cirkel van klachten en vermoeidheid terechtkomt. Bekijk ook mijn blog over hoogbegaafd en slecht slapen, waarin ik tips geef en hier meer over uitleg.
• Tekort aan voedingsstoffen: bij PDS kan de darmwand minder goed functioneren, wat betekent dat je lichaam moeite heeft met het opnemen van essentiële voedingsstoffen zoals vitamines en mineralen. Dit komt door een verhoogde doorlaatbaarheid van de darmwand of ontstekingen die de spijsvertering verstoren. Tekorten aan voedingsstoffen zoals ijzer, vitamine B12 of magnesium kunnen leiden tot chronische vermoeidheid, zwakte en een verminderde concentratie.

Hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit als extra oorzaak

Veel mensen die hoogbegaafd zijn of hoogsensitief, hebben ook last van een prikkelbare darm. Voor sommige mensen met PDS kan hoogbegaafdheid (HB) en/of hoogsensitiviteit (HSP) dus een extra factor zijn die bijdraagt aan vermoeidheid. Als je hoogbegaafd en/of hoogsensitief bent, heb je een gevoelig zenuwstelsel dat sterk reageert op prikkels. Dit maakt je vatbaarder voor overprikkeling en uitputting, wat kan leiden tot zowel mentale als fysieke vermoeidheid. Deze vermoeidheid gaat vaak samen met je PDS-klachten. Herken je jezelf in deze eigenschappen? Lees dan mijn blog over hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit voor meer informatie en praktische tips om hiermee om te gaan.

Hoe kun je de cirkel van PDS en vermoeidheid doorbreken?

Om PDS en vermoeidheid te verminderen, is het belangrijk om een holistische aanpak te volgen. Hier zijn 7 tips die je kunnen helpen je klachten te verminderen:

1. Luister naar je lichaam: neem de tijd om te voelen wat je lichaam nodig heeft en rust wanneer dat nodig is. Overweeg bijvoorbeeld om ’s middags een powernap te doen of kies voor een rustige yogavorm, zoals yin yoga.
2. Kies voor een voedzaam dieet: richt je op gezonde, pure voeding zonder toevoegingen zoals geur- en smaakstoffen. Denk aan groenten, fruit, water, (kruiden)thee, gezonde eiwitten (ongekruide kipfilet, vis, zalm, ei en tofu), een beetje zuivel en glutenvrije granen. Vermijd of beperk voedingsmiddelen die je darmen kunnen irriteren, zoals cafeïne (max. 2 koppen per dag), alcohol, energiedrank, frisdrank, koolsoorten, pittige, vette en zwaar bewerkte voedingsmiddelen.
3. Kom erachter welke voeding je wel en niet verdraagt: doe een intolerantietest om erachter te komen. In mijn blog ‘Wat is de betrouwbaarheid van een voedselintolerantietest?’, lees je waar je op moet letten bij het kiezen van een test.  Als je een traject met mij volgt, zullen we hier samen mee aan de slag gaan, zodat jij precies weet wat je kunt eten om je buikklachten te verminderen.
4. Gebruik probiotica: probiotica kunnen helpen om de balans in je darmflora te herstellen. Ze stimuleren de groei van goede bacteriën, verminderen ontstekingen en versterken de darmwand. Dit kan bijdragen aan een betere spijsvertering en een afname van klachten zoals een opgeblazen gevoel en vermoeidheid.
5. Ontspan regelmatig: yoga nidra (slaapmeditatie) en ademhalingsoefeningen kunnen helpen om stress en spanning los te laten en je zenuwstelsel te kalmeren. Een diepe buikademhaling van vijf minuten geeft snel meer ontspanning in je buik. Ook een warme kruik kan verlichting bieden bij buikpijn en helpen om dieper te ontspannen.
6. Stel grenzen: zorg ervoor dat je jezelf niet overprikkelt door duidelijke grenzen te stellen, zowel in je werk als in je privéleven. Dit voorkomt dat je uitgeput raakt.
7. Verbeter je slaaproutine: een vaste slaaproutine met voldoende ontspanning voor het slapengaan kan je helpen om beter uit te rusten en je energie te herstellen. Ga op vaste tijden naar bed en sta op dezelfde tijd op. Zorg ervoor dat je minimaal 8-9 uur slaap krijgt per nacht en doe indien nodig een powernap overdag.

Tip als je ‘s nachts wakker ligt van de buikpijn

Als buikklachten je wakker houden, kan het helpen om in een comfortabele, ontspannen houding te gaan liggen, zoals op je zij met je knieën licht gebogen. Een andere fijne houding is de child’s pose (kindhouding). Probeer vervolgens je ademhaling naar je buik te sturen door langzaam en diep in te ademen. Bij elke inademing laat je je buik rustig uitzetten, en bij elke uitademing probeer je de spanning in je buikspieren los te laten. Deze techniek kan je helpen om de spanning en krampen in je buik te verminderen en je lichaam tot rust te brengen, wat het in slaap vallen makkelijker kan maken. Ben je hierna nog niet in slaap, zet dan een meditatie op.

PDS en vermoeidheid: succesverhaal

Mevrouw M. (29) kwam bij mij met jarenlang aanhoudende darmklachten vanwege het prikkelbare darm syndroom (PDS) in combinatie met vermoeidheid. Ze volgde een streng en ingewikkeld dieet, met lange lijsten van wat ze wel en niet mocht eten, en ook dingen die ze wel kon eten, maar niet in combinatie met elkaar kon hebben. Ze was zo beperkt dat ze alles maar door elkaar at, omdat ze de regels niet meer kon volgen. Dit leidde niet alleen tot fysieke klachten, maar ook tot frustratie en vermoeidheid. Ze besloot het roer om te gooien en startte bij mij met het A Change traject, een programma van drie maanden.

We begonnen met een uitgebreide test om te achterhalen wat haar lichaam echt nodig had. Deze test gaf duidelijkheid over welke voedingsmiddelen ze beter kon vermijden en welke juist goed voor haar waren. Vervolgens hebben we gewerkt aan het herstel van haar darmen, wat een directe invloed had op haar energieniveau. Haar PDS-klachten werden begrijpelijker; ze kon nu verbanden leggen tussen bepaalde voedingsmiddelen en haar klachten. Als ze bijvoorbeeld klachten kreeg, wist ze precies welke voeding dit veroorzaakt had. Dit gaf haar de regie terug over haar eetpatroon, waardoor haar leven een stuk makkelijker werd. Ze kan nu bijvoorbeeld aangeven wat ze nodig had tijdens een etentje en weet welke supplementen haar lichaam ondersteunen. Dit geeft haar niet alleen meer energie, maar zorgt er ook voor dat ze gewicht verliest en zich veel beter in haar vel voelt.

Het traject heeft ook een positieve invloed op haar gezin. Mevrouw M.’s kinderen zijn zowel hoogbegaafd (HB) als hoogsensitief (HSP) en hadden ook last van darmklachten. Door samen over te stappen op een melkvrij dieet, zagen ze niet alleen een verbetering in hun darmgezondheid, maar verdwenen ook huidklachten zoals eczeem. Hoewel mevrouw M. zelf geen officiële diagnose van hoogbegaafdheid had, herkende ze veel van haar eigen klachten en gevoeligheden in haar kinderen.

In de drie maanden dat we samenwerkten, keken we niet alleen naar haar voeding, maar ook naar haar leefstijl en waarom ze bepaalde keuzes maakte. Een jarenlang probleem als PDS los je niet in een week op, maar door stap voor stap bewustwording te creëren en haar de juiste tools te geven, is mevrouw M. haar leven enorm verbeterd. Ze voelt zich nu energieker, zelfverzekerder en is in staat om met meer gemak en rust van het leven te genieten.

Conclusie PDS en oververmoeidheid

PDS en vermoeidheid gaan niet altijd samen, maar als je last hebt van beide, kan het vinden van een balans tussen voeding, rust en ontspanning je helpen om je klachten te verminderen. Met een holistische aanpak en het luisteren naar je lichaam kun je meer energie ervaren en je darmen tot rust brengen. Wil je meer leren over hoe je weer energie kunt krijgen met de juiste voeding en leefstijl? Doe mee met mijn eerstvolgende gratis webinar ‘Van intens moe naar constant energie – Persoonlijk plan voor hoogbegaafde vrouwen’.

Studies over PDS en vermoeidheid

1. D’Silva, A., Meditation and Yoga for Irritable Bowel Syndrome: A Randomized Clinical Trial, 2023, American Journal of Gastroenterology
   https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36422517/

2. De Meirleir, K., Maes, M., Increased gut permeability and bacterial translocation are associated with fibromyalgia and myalgic encephalomyelitis/chronic fatigue syndrome, 2023, Frontiers in Immunology
   https://www.frontiersin.org/journals/immunology/articles/10.3389/fimmu.2023.1253121/full

3. Lamont, J. T., Immune responses in the irritable bowel syndromes: time to consider the small intestine, 2022, BMC Medicine
   https://bmcmedicine.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12916-022-02301-8 

Disclaimer: Deze blogpost vertegenwoordigt mijn persoonlijke mening en standpunt als gezondheidsexpert en biedt geen medisch advies. Raadpleeg altijd een gekwalificeerde zorgverlener voor persoonlijke gezondheidsvragen.